Testament…….. co to takiego?
Powszechnie wiadome jest, że spadkodawca może, ale nie musi pozostawić testamentu. Jeżeli natomiast testamentu nie ma, do dziedziczenia powołani są tzn. spadkobiercy ustawowi, których katalog wymienia wprost Kodeks Cywilny.
Bardzo często zdarza się, że spadkobiercy nie wiedzą, co mają zrobić z pozostawionym testamentem. Jak mają postąpić, aby zapisany im spadek stał się faktycznie ich własnością. Prawo przewiduje dwa sposoby postępowania w takiej sytuacji. Pierwszy polega na złożeniu do sądu rejonowego właściwego dla ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy wniosku o stwierdzenie nabycia spadku na podstawie testamentu. Opłata sądowa od takiego wniosku wynosi 50 zł. Wybierając jednak to rozwiązanie, należy liczyć się z tym, że termin załatwienia sprawy przez sąd może wynosić nawet kilka miesięcy. Sąd musi zawiadomić bowiem wszystkich potencjalnych spadkobierców ustawowych i wezwać ich na posiedzenie, aby przyjąć tzw. zapewnienia spadkowe, czyli przesłuchać ich pytając o okoliczności z życia spadkodawcy. Sąd musi mieć pewność, że nikt ze spadkobierców nie jest w posiadaniu innego testamentu zmarłego. W przypadku istnienia kilku testamentów, brany pod uwagę jest bowiem testament, który został sporządzony najpóźniej.
Alternatywą dla postępowania sądowego jest akt poświadczenia dziedziczenia sporządzony przez notariusza. Zastępuje on bowiem postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku wydane przez sąd. Spadkobiercy muszą złożyć przed notariuszem oświadczenia o przyjęciu bądź odrzuceniu spadku. Dotyczy to zarówno spadkobierców powołanych testamentem, jak i spadkobierców ustawowych w sytuacji, kiedy testamentu nie było. Po złożeniu stosownych oświadczeń przez cały krąg spadkobierców, notariusz sporządza akt poświadczenia dziedziczenia, w którym stwierdza, że spadek nabyły te, a nie inne osoby. Należy jednak zauważyć, że w sytuacji, kiedy pozostawiony został testament, a potencjalnych spadkobierców ustawowych jest dużo więcej niż tych powołanych do spadku, bądź w innych skomplikowanych sytuacjach rodzinnych, kiedy notariusz poweźmie wątpliwość co do ważności testamentu, może odmówić sporządzenia aktu poświadczenia dziedziczenia i skierować spadkobierców do sądu, celem przeprowadzenia postępowania o stwierdzenie nabycia spadku. Koszty poświadczenia dziedziczenia u notariusza są wyższe niż koszty sądowe i zależne od indywidualnego cennika kancelarii notarialnej, dlatego należy ustalać je indywidualnie.
Ostatnio spotkałam się z sytuacją, w której osoba zmarła pozostawiła swój testament u notariusza informując jedynie rodzinę, że taki testament jest, nie poinformowała natomiast nikogo o jego treści. Po śmierci spadkodawczyni okazało się, że notariusz, u którego sporządzony został testament, przeszedł na emeryturę. Warto wiedzieć, że w takiej sytuacji wszystkie sporządzone przez notariusza akty notarialne zostają przekazane do wydziału ksiąg wieczystych sądu rejonowego właściwego ze względu na siedzibę notariusza. W każdej chwili strony aktów notarialnych zawieranych przed emerytowanym notariuszem mogą wystąpić do sądu z wnioskiem o wydanie kserokopii bądź wypisu z aktu notarialnego. Aby otrzymać kserokopię, wraz z wnioskiem należy uiścić opłatę w wysokości 1 zł za jedną stronę aktu. Jeśli zaś zależy komuś na tym, aby dokument miał rangę oryginału, należy zawnioskować o wypis i uiścić opłatę w wysokości 6 zł za każdą stronę dokumentu.
Wyciąg z kodeksu cywilnego:
DZIEDZICZENIE USTAWOWE
Art. 931. § 1. W pierwszej kolejności powołane są z ustawy do spadku dzieci spadkodawcy oraz jego małżonek; dziedziczą oni w częściach równych. Jednakże część przypadająca małżonkowi nie może być mniejsza niż jedna czwarta całości spadku.
2. Jeżeli dziecko spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku, udział spadkowy, który by mu przypadał, przypada jego dzieciom w częściach równych. Przepis ten stosuje się odpowiednio do dalszych zstępnych.
Art. 932. § 1. W braku zstępnych spadkodawcy powołani są do spadku z ustawy jego małżonek i rodzice.
2. Udział spadkowy każdego z rodziców, które dziedziczy w zbiegu z małżonkiem spadkodawcy, wynosi jedną czwartą całości spadku. Jeżeli ojcostwo rodzica nie zostało ustalone, udział spadkowy matki spadkodawcy, dziedziczącej w zbiegu z jego małżonkiem, wynosi połowę spadku.
3. W braku zstępnych i małżonka spadkodawcy cały spadek przypada jego rodzicom w częściach równych.
4. Jeżeli jedno z rodziców spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku, udział spadkowy, który by mu przypadał, przypada rodzeństwu spadkodawcy w częściach równych.
5. Jeżeli którekolwiek z rodzeństwa spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku pozostawiając zstępnych, udział spadkowy, który by mu przypadał, przypada jego zstępnym. Podział tego udziału następuje według zasad, które dotyczą podziału między dalszych zstępnych spadkodawcy.
6. Jeżeli jedno z rodziców nie dożyło otwarcia spadku i brak jest rodzeństwa spadkodawcy lub ich zstępnych, udział spadkowy rodzica dziedziczącego w zbiegu z małżonkiem spadkodawcy wynosi połowę spadku.
Art. 933. § 1. Udział spadkowy małżonka, który dziedziczy w zbiegu z rodzicami, rodzeństwem i zstępnymi rodzeństwa spadkodawcy, wynosi połowę spadku.
2. W braku zstępnych spadkodawcy, jego rodziców, rodzeństwa i ich zstępnych, cały spadek przypada małżonkowi spadkodawcy.
Art. 934. § 1. W braku zstępnych, małżonka, rodziców, rodzeństwa i zstępnych rodzeństwa spadkodawcy cały spadek przypada dziadkom spadkodawcy; dziedziczą oni w częściach równych.
2. Jeżeli któreś z dziadków spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku, udział spadkowy, który by mu przypadał, przypada jego zstępnym. Podział tego udziału następuje według zasad, które dotyczą podziału spadku między zstępnych spadkodawcy.
3. W braku zstępnych tego z dziadków, który nie dożył otwarcia spadku, udział spadkowy, który by mu przypadał, przypada pozostałym dziadkom w częściach równych.
Art. 9341. W braku małżonka spadkodawcy i krewnych, powołanych do dziedziczenia z ustawy, spadek przypada w częściach równych tym dzieciom małżonka spadkodawcy, których żadne z rodziców nie dożyło chwili otwarcia spadku.
Art. 935. W braku małżonka spadkodawcy, jego krewnych i dzieci małżonka spadkodawcy, powołanych do dziedziczenia z ustawy, spadek przypada gminie ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy jako spadkobiercy ustawowemu. Jeżeli ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy w Rzeczypospolitej Polskiej nie da się ustalić albo ostatnie miejsce zamieszkania spadkodawcy znajdowało się za granicą, spadek przypada Skarbowi Państwa jako spadkobiercy ustawowemu.
