Egzekucja z wynagrodzenia za pracę jest kolejnym z możliwych i najpopularniejszych sposobów egzekucji, służących wyegzekwowaniu świadczeń pieniężnych.
Organem egzekucyjnym właściwym rzeczowo do prowadzenia egzekucji z wynagrodzenia za pracę jest komornik, którego właściwość miejscowa została określona w odniesieniu do miejsca zamieszkania dłużnika, a nie siedziby pracodawcy, o czym mówi art. 880 Kodeksu postępowania cywilnego.
Pamiętajmy, że przepisy o egzekucji z wynagrodzenia za pracę stosuje się nie tylko do należności związanych ze stosunkiem pracy i innymi stosunkami prawnymi, do których stosuje się przepisy prawa pracy, lecz także do świadczeń powtarzających się i służących zapewnieniu utrzymania.
Egzekucja z wynagrodzenia za pracę poza wynagrodzeniem zasadniczym obejmuje również inne składniki wynagrodzenia – np. premie czy nagrody.
Zawiadamiając dłużnika o zajęciu, komornik informuje go o zakazie odbierania zajętego wynagrodzenia i rozporządzania nim, jak i o obowiązku powiadomienia komornika o zmianie przez niego zakładu pracy.
Do zakładu pracy dłużnika komornik kieruje wezwanie, aby poza częścią wolną od zajęcia nie wypłacał dłużnikowi żadnego wynagrodzenia oraz aby zajęte wynagrodzenie przekazywał bezpośrednio wierzycielowi, zawiadamiając komornika o pierwszej wypłacie. Od tej zasady są wyjątki, nakazujące przekazywanie wynagrodzenia komornikowi. Ma to miejsce m.in. w przypadku, gdy jest lub zostanie skierowana inna egzekucja do zajętego wynagrodzenia, a wynagrodzenie w części wymagalnej nie wystarcza na pokrycie wszystkich egzekwowanych świadczeń wymagalnych (art. 881 § 3 pkt 2 kpc).
Kwoty podlegające zajęciu
W razie egzekucji świadczeń alimentacyjnych potrącenia z pensji mogą być dokonywane do wysokości 3/5 wynagrodzenia netto, a w razie egzekucji innych należności – do wysokości połowy wynagrodzenia netto (art. 87 § 3 kp). Potrącenia alimentacyjne i niealimentacyjne nie mogą w sumie przekroczyć 3/5 pensji netto (art. 87 § 4 kp).
Ale również…
Przy potrącaniu z wynagrodzenia pracownika sum egzekwowanych na pokrycie należności innych niż świadczenia alimentacyjne, trzeba również pamiętać o kwocie wolnej, równej wysokości minimalnego wynagrodzenia.
Ustanowienie kwoty równej minimalnemu wynagrodzeniu za pracę, po odliczeniu zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych i składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne, jako wolnej od potrąceń, ma zastosowanie przy egzekucji należności na mocy tytułów wykonawczych innych niż należności alimentacyjne.
Co ważne, zatem wobec pracowników osiągających dochód jedynie na poziomie płacy minimalnej nie jest zatem możliwe przeprowadzenie egzekucji takich należności z wynagrodzenia za pracę.
Omawiane ograniczenie nie dotyczy potrąceń na pokrycie należności alimentacyjnych. Zobowiązania te mogą być zatem potrącane także z minimalnego wynagrodzenia za pracę w przewidzianej w art. 87 § 3 kodeksu pracy części wynoszącej 3/5 wynagrodzenia.
Gdy nie pracujesz na pełen etat
Kwota wolna od potrąceń ulega zmniejszeniu proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy pracownika, w przypadku gdy osoba zatrudniona jest w niepełnym wymiarze czasu pracy.
Gdy dłużnik pozostaje w związku małżeńskim
Wynagrodzenie za pracę pobierane przez osobę pozostającą w związku małżeńskim, w którym obowiązuje ustrój wspólności ustawowej, należy do majątku wspólnego małżonków. Jednak, do prowadzenia egzekucji z tego składnika majątku wspólnego nie jest wymagane uzyskanie klauzuli wykonalności przeciwko małżonkowi dłużnika, jak stanowi ogólna zasada z art. 787 Kodeksu postępowania cywilnego. Egzekucję w oparciu o tytuł wydany jedynie przeciwko samemu dłużnikowi umożliwia art. 7761 § 1 kpc.
Jak wygląda zajęcie wynagrodzenia z umów cywilnoprawnych (np. umowa zlecenie, umowa o dzieło)?
Wynagrodzenie otrzymywane z tytułu umów cywilnoprawnych nie jest wynagrodzeniem w rozumieniu przepisów Kodeksu pracy. W związku z tym, nie podlega ochronie jak wynagrodzenie za pracę. Potrąceniu podlega cała kwota wypłacana z tytułu umowy zlecenia i innych umów cywilnoprawnych, jeżeli komornik nie postanowił inaczej. Jeżeli jednak np. umowa zlecenia jest jedynym źródłem dochodu dłużnika i jest to świadczenie powtarzające się, wówczas potrąceniu podlegają kwoty w wysokości wskazanej w Kodeksie pracy.
W opisanej wyżej sytuacji, komornik stosuje się do limitu określonego w Kodeksie pracy dla umów o pracę (art. 833 § 2 Kpc). Z wynagrodzenia z umów cywilnoprawnych można wówczas egzekwować tylko takie kwoty jak z wynagrodzenia z umów o pracę.
Ograniczenia egzekucji świadczeń pieniężnych, czyli nie podlegają egzekucji:
1) przedmioty urządzenia domowego, pościel, bielizna i ubranie codzienne, niezbędne dla dłużnika i będących na jego utrzymaniu członków jego rodziny, a także ubranie niezbędne do pełnienia służby lub wykonywania zawodu;
2) zapasy żywności i opału niezbędne dla dłużnika i będących na jego utrzymaniu członków jego rodziny na okres jednego miesiąca;
3) jedna krowa lub dwie kozy albo trzy owce potrzebne do wyżywienia dłużnika i będących na jego utrzymaniu członków jego rodziny wraz z zapasem paszy i ściółki do najbliższych zbiorów;
4) narzędzia i inne przedmioty niezbędne do osobistej pracy zarobkowej dłużnika oraz surowce niezbędne dla niego do produkcji na okres jednego tygodnia, z wyłączeniem jednak pojazdów mechanicznych;
5) u dłużnika pobierającego periodyczną stałą płacę – pieniądze w kwocie, która odpowiada niepodlegającej egzekucji części płacy za czas do najbliższego terminu wypłaty, a u dłużnika nieotrzymującego stałej płacy – pieniądze niezbędne dla niego i jego rodziny na utrzymanie przez dwa tygodnie;
6) przedmioty niezbędne do nauki, papiery osobiste, odznaczenia i przedmioty służące do wykonywania praktyk religijnych oraz przedmioty codziennego użytku, które mogą być sprzedane tylko znacznie poniżej ich wartości, a dla dłużnika mają znaczną wartość użytkową;
7) środki pieniężne zgromadzone na rachunku bankowym, o którym mowa w art. 36 ust. 4a ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o organizacji rynku mleka i przetworów mlecznych (Dz. U. z 2013 r. poz. 50 i 1272);
8) produkty lecznicze w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 6 września 2001 r. – Prawo farmaceutyczne (Dz. U. z 2008 r. Nr 45, poz. 271, z późn. zm.) niezbędne do funkcjonowania podmiotu leczniczego w rozumieniu przepisów o działalności leczniczej przez okres trzech miesięcy oraz niezbędne do jego funkcjonowania wyroby medyczne w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 20 maja 2010 r. o wyrobach medycznych (Dz. U. Nr 107, poz. 679 oraz z 2011 r. Nr 102, poz. 586 i Nr 113, poz. 657);
9) przedmioty niezbędne ze względu na niepełnosprawność dłużnika lub członków jego rodziny.
